VARIA

    “Kronika miasta Cieszyna” (“Gedenkbuch der Stadt Teschen”) zachowała się w kilku różnych wersjach i odpisach. Część z nich powstała jeszcze za życia autora, inne nawet kilkadziesiąt lat po jego śmierci. Obecnie, poza Cieszynem, gdzie kilka wersji “Kroniki” znaleźć można w tutejszym Oddziale Archiwum Państwowego oraz Muzeum Śląska Cieszyńskiego, inne jej odpisy dostępne są w Zemským archivu w Opawie, a także w Moravským zemským archivu w Brnie. Losy większości znanych współcześnie wersji “Kroniki” były niezwykle skomplikowane, a odtworzenie pełnego przebiegu wędrówek części manuskryptów uznać trzeba za wręcz niemożliwe. Nie dotyczy to wszak jednego z egzemplarzy tzw. średniej wersji “Kroniki”, który przechowywany jest obecnie w Muzeum Śląska Cieszyńskiego, dokąd trafił on niemal wprost z bani wieńczącej wieżę cieszyńskiego ratusza. Stało się to w 1984 r., kiedy to w trakcie remontu pokrycia dachowego wieży, wśród wielu zdeponowanych tam, a pochodzących z połowy XIX w. pamiątek natrafiono m.in. na nieoprawny rękopis dzieła Aloisa Kaufmanna. Jak ustalono, został on w bani umieszczony w 1845 r., a więc jeszcze za życia autora. Dalsze badania ujawniły, że jego treść pozostaje identyczna z innym odpisem “Kroniki”, zachowanym w zbiorach Zemského archivu w Opawie. Niestety, tak w jednym, jak i w drugim przypadku nie zdołano zidentyfikować autora odpisu. Odkrycie kolejnego egzemplarza “Kroniki” na nowo jednak ożywiło w Cieszynie zainteresowanie dziełem Aloisa Kaufmanna, które – mimo upływu niemal 140 lat od śmierci autora – nie doczekało się ani pełnego wydania drukiem, ani nawet przekładu na język polski. Odnalezionym rękopisem zajął się dr Witold Iwanek (1930-2001), historyk sztuki, w latach 1976-1980 dyrektor cieszyńskiego Muzeum, który w swoich pracach badawczych już wcześniej wielokrotnie sięgał po inne wersje “Kroniki” Aloisa Kaufmanna i zaliczał się do jej najlepszych znawców. Teraz, wypełniając niezrealizowane nigdy zamierzenia starszych badaczy, postanowił udostępnić szerszemu kręgowi zainteresowanych polski przekład “Kroniki”. W sukurs jego wysiłkom przyszedł Zarząd Główny Macierzy Ziemi Cieszyńskiej, oddając do dyspozycji historyka łamy wydawanego przez siebie “Kalendarza Cieszyńskiego”, w którym, począwszy od 1987 r., ukazywać zaczęły się kolejne, tłumaczone przez Witolda Iwanka rozdziały “Kroniki”. Łącznie do 1998 r., kiedy to w “Kalendarzu” opublikowany został ostatni fragment odnalezionej w 1984 r. wersji dzieła Aloisa Kaufmanna, ukazało się dwanaście odcinków “Kroniki”. Jej niniejsza, elektroniczna publikacja została całkowicie oparta na zaczerpniętej z “Kalendarza Cieszyńskiego” edycji i – jeśliby nie liczyć korekty drobnych błędów drukarskich oraz scalenia i uporządkowania rozproszonych w kolejnych rocznikach “Kalendarza” fragmentów “Kroniki” – ukazuje się dokładnie w takiej postaci, jaką nadał jej tłumacz. Stało się możliwe dzięki życzliwości zarówno córki Witolda Iwanka, Kingi Iwanek-Riess, jak i wydawcy “Kalendarza”, Zarządu Głównego Macierzy Ziemi Cieszyńskiej, którym wydawcy niniejszego serwisu składają podziękowania za wyrażenie zgody na wykorzystanie przygotowanego przez Witolda Iwanka tłumaczenia. Niechaj publikacja ta stanie się zwiastunem i przedsmakiem kompletnej, naukowej edycji “Gedenkbuch der Stadt Teschen”, jaka w 2007 r. ogłaszana jest w ramach serii “Bibliotheca Tessinensis”.

Książnica Cieszyńska